Prvi Željeznički samit održan je u Beogradu 13.09.2021. u organizaciji Stalnog sekretarijata Transportne zajednice, Evropske investicione banke (EIB) i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), pod okriljem Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Srbije.
Odlukom Vlade Crne Gore Samitu je prisustvovala delegacija koju je predvodio Ministar kapitalnih investicija Mladen Bojanić i članovi Zoran Radunović, državni sekretar, Nikola Veljović, v.d. generalnog direktora Direktorta za kapitalne investicije, Dragana Lukšić, v.d. generalnog direktora Direktorata za željeznički saobraćaj i Marina Bošković, izvršni direktor Željezničke infrastrukture Crne Gore AD-Podgorica.
Ministar kapitalnih investicija Mladen Bojanić i ministri saobraćaja zemalja Zapadnog Balkana i graničnih država potpisali su dokument koji nosi naziv „Ministarska posvećenost željeznici“ (MINISTERIAL DEDICATION TO RAIL). Ovaj dokument sadrži sve glavne aktivnosti u željezničkom sektoru, koje se trebaju dostići do kraja 2025.godine, kako bi se kreiralo jedinstveno otvoreno željezničko tržište.
Takođe, tokom navedenog Samita, upravljači željezničkom infrastrukturom svih šest država Zapadnog Balkana potpisali su Meomoradum o razumjevanju o uspostavljanju Mreže upravljača infrastrukturom u regionu Zapadnog Balkana (MEMORANDUM OF UNDERSTANDING BETWEEN RAILWAY INFRASTRUCTURE MANAGERS IN THE WESTERN BALKAN). U ime Željezničke infrastrukture Crne Gore taj dokument je potpisala izvršna direktorica Marina Bošković.
Osnivanjem ove Mreže očekuje se značajno poboljšanje saradnje u koordiniranoj obnovi i modernizaciji infrastrukture, izdavanju i naplati trasa vozova, uvođenju ERTMS sistema i podizanju nivoa interoperabilnosti.
Ministar Bojanić je istakao da ekonomsko-investicioni plan Zapadnog Balkana predstavlja razvojnu kapiju Crne Gore u rekonstrukciji i modernizaciji željezničke infrastrukture i vozila, a sve u cilju unapređenja ukupne putne infrastrukture ka punoj digitalizaciji. Tako će se svima omogućiti efikasan i bezbjedan željeznički prevoz uz očuvanje životne sredine. Istakao je da se ne smije zaboraviti na željeznički kadar, jer je njihova uloga najvažnija u cijelom procesu, pa svi zajedno moramo uložiti dodatne napore da se njihova društvena i ekonomska pozicija ojača. Samitu se u ime ŽICG obratila izvršna direktorica Marina Bošković.
Resorni ministri iz zemalja regiona su na prvom Željezničkom samitu Zapadnog Balkana obećali da će obnoviti i digitalizovati željezničku mrežu i uspostaviti ekspres linije između većih gradova i tako doprinijeti mobilnosti i kvalitetu životne sredine. Evropska unija je proglasila 2021. Evropskom godinom željeznice s namjerom da pokaže da je to jedan od najodrživijih, najinovativnijih i najbezbjednijih vidova prevoza. Vlade zemalja Zapadnog Balkana su u Beogradu potpisivanjem dokumenta nazvanog „Posvećenost željeznici“ izrazile volju da zajedno rade na razvoju tog sektora.
Potpredsjednica EIB-a za Zapadni Balkan, Ljiljana Pavlova rekla je da će EIB uskoro pokrenuti novu politiku za investiranje u transport u cilju prelaska na bezbjedne, dostupne, zelene i efikasne oblike transporta. A ovaj region će predstavljati sastavni deo tog procesa.
U okviru Željezničkog samita kroz prijestonicu Srbije prošao je voz Connecting Europe Express, koji putuje kroz 26 zemalja Evrope radi promocije svih prednosti željezničkog prevoza.
Glavna poruka učesnika prvog Željezničkog samita Zapadnog Balkana je ‘Budućnost je na šinama’.
EBRD ističe u svom saopšenju da je sektor saobraćaja odgovoran za oko 25 odsto emisija gasova sa efektom staklene bašte u EU, a željeznički saobraćaj je odgovoran za samo 0,4 odsto ukupnih emisija gasova sa efektom staklene bašte u EU i ispušta daleko manje ugljen dioksida od drumskog ili avio saobraćaja i predstavlja najodrživiji i najbezbjedniji oblik transporta u EU.
U poređenju sa EU gdje je elektrifikovano 75 odsto ukupne željezničke mreže, na Zapadnom Balkanu ta brojka iznosi manje od jedne trećine.
